Khoa Nội Hô hấp – Bệnh viện Bãi Cháy: Nâng cao chất lượng quản lý, khám và điều trị cho người bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD)
Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) là bệnh lý mạn tính của đường hô hấp, tỷ lệ tử vong xếp vào hàng thứ 3 trên toàn cầu. Bệnh tái phát có xu hướng gia tăng khi thời tiết chuyển lạnh, do sức đề kháng và chức năng hô hấp giảm sút. Thời gian qua, Khoa Nội Hô hấp – Bệnh viện Bãi Cháy đã không ngừng đổi mới chuyên môn, ứng dụng kỹ thuật hiện đại, tăng cường quản lý người bệnh mạn tính, góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe hô hấp cho người dân tỉnh Quảng Ninh và khu vực lân cận.
Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) – tiến triển thầm lặng và đe dọa tính mạng
Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (tên tiếng Anh là Chronic Obstructive Pulmonary Disease – COPD) là tình trạng viêm niêm mạc đường thở mạn tính gây giảm chức năng thông khí ở phổi. Người bệnh thường cảm thấy khó thở vì đường thở bị tắc nghẽn (hẹp so với bình thường) và có thể dẫn đến suy hô hấp. Nguyên nhân chủ yếu gây bệnh thường do hút thuốc lá, thuốc lào…tiếp xúc lâu dài với khói, bụi, hơi hóa chất, và ô nhiễm không khí.
Hằng năm, Ngày Thế giới Phòng, chống bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) được tổ chức vào thứ Tư tuần thứ ba của tháng 11, do Sáng kiến Toàn cầu về Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (GOLD) khởi xướng, với mục tiêu nâng cao nhận thức và kêu gọi cộng đồng chung tay bảo vệ sức khỏe hô hấp.
Bác sĩ CKI Phạm Thị Út Trang – Phó Trưởng Khoa Nội hô hấp Bệnh viện Bãi Cháy thăm khám cho bệnh nhân bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính
COPD tiến triển âm thầm, triệu chứng thường không rõ ràng và dễ nhầm lẫn với các bệnh hô hấp khác cho đến khi có xuất hiện tổn thương phổi và thường trở nên trầm trọng hơn theo thời gian. Năm nay, chủ đề "Nghĩ về COPD" (Think about COPD) kêu gọi người dân và nhân viên y tế cùng chú ý hơn đến việc phát hiện sớm căn bệnh này – bởi COPD thường bị chẩn đoán nhầm hoặc bỏ sót trong giai đoạn đầu. Ở giai đoạn sớm, bệnh nhân có thể bị ho, khạc đờm, khò khè, tức ngực kéo dài. Sau đó, xuất hiện khó thở, khó thở khi gắng sức, khi thay đổi thời tiết, nhiễm trùng đường hô hấp thường xuyên. Giai đoạn muộn, bệnh nhân xuất hiện khó thở cả khi nghỉ ngơi, thở rít, khò khè, hoạt động giảm sút nhiều, thậm chí không hoạt động được vì khó thở, giảm cân ngoài ý muốn, sưng phù ở mắt cá chân, bàn chân hoặc chân, tiểu ít… Bệnh thường xảy ra ở độ tuổi từ 40 trở lên, người có tiền sử hút thuốc lá hoặc nghề nghiệp tiếp xúc khói bụi, ô nhiễm.
Bác sĩ CKI Phạm Thị Út Trang – Phó Trưởng Khoa Nội hô hấp Bệnh viện Bãi Cháy cho biết: “Nếu không được khám phát hiện và điều trị bệnh kịp thời người bệnh phải đối mặt với những biến chứng nặng nề, ảnh hưởng đến sức khỏe, suy giảm chất lượng cuộc sống, tuổi thọ, thậm chí đe dọa tính mạng như: tràn khí màng phổi, suy tim, rối loạn nhịp tim, suy hô hấp, ung thư phổi… COPD không thể chữa khỏi hoàn toàn nhưng có thể kiểm soát bệnh từ đó làm chậm sự phát triển bệnh, ngăn ngừa biến chứng.”
Nâng cao chất lượng quản lý, chẩn đoán và điều trị bệnh COPD
Mỗi năm, Khoa Hô hấp, Bệnh viện Bãi Cháy (Quảng Ninh) tiếp nhận quản lý khám định kỳ cho 300 bệnh nhân, điều trị nội trú cho 130 bệnh nhân mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD). Trong đó, có khoảng 30% người bệnh COPD ở giai đoạn nặng phải điều trị bằng thở máy không xâm nhập. Đặc biệt là những ngày thời tiết giao mùa từ nóng sang lạnh hoặc lạnh giá thì số người bệnh đến khám và phải nhập viện điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) lại gia tăng. Người bệnh rất dễ nhiễm các loại virus và vi khuẩn gây viêm đường hô hấp trên và dưới, làm tăng tình trạng co thắt phế quản, tăng dịch nhầy.
Người bệnh khi đến khám sàng lọc hoặc khám định kỳ được tiếp cận với quy trình thăm khám, chẩn đoán và điều trị toàn diện, hiện đại. Các bác sĩ tư vấn, chỉ định các xét nghiệm thăm dò chuyên sâu như đo chức năng hô hấp để phát hiện sớm tình trạng giới hạn luồng khí thở ra, đánh giá mức độ tiến triển của bệnh; Chụp xquang loại trừ lao phổi, ung thư phổi, chụp CTscanner lồng ngực xác định mức độ tổn thương nhu mô phổi…và xét nghiệm cận lâm sàng hỗ trợ chẩn đoán…
Mục tiêu điều trị COPD là giảm triệu chứng, hạn chế đợt cấp, cải thiện chất lượng cuộc sống và kéo dài tuổi thọ cho người bệnh. Do đó, người bệnh điều trị COPD tại Bệnh viện Bãi Cháy sẽ được phối hợp nhiều phương pháp điều trị gồm thuốc, liệu pháp hỗ trợ, phục hồi chức năng, quản lý biến chứng và thay đổi lối sống…
Mục tiêu điều trị COPD là giảm triệu chứng, hạn chế đợt cấp, cải thiện chất lượng cuộc sống và kéo dài tuổi thọ cho người bệnh
Bác sĩ CKI Phạm Thị Út Trang – Phó Trưởng Khoa Nội hô hấp Bệnh viện Bãi Cháy cho biết: “Đa số người bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính thường đi kèm nhiều bệnh lý khác như tiểu đường, tăng huyết áp, suy tim.... Việc điều trị nhóm bệnh nhân này đòi hỏi tiếp cận toàn diện, phối hợp đa chuyên khoa để vừa kiểm soát triệu chứng hô hấp, vừa đảm bảo an toàn tim mạch, thận và các cơ quan khác. Các loại thuốc giúp giảm triệu chứng bệnh bao gồm các thuốc giãn phế quản, thuốc corticoid. Các thuốc đường xịt, hít, phun khí dung thường được ưu tiên sử dụng hơn so với thuốc uống hoặc thuốc tiêm truyền tĩnh mạch. Điều trị bằng thuốc giãn phế quản được chỉ định khi có khó thở. Điều trị Oxy (Oxy liệu pháp) được chỉ định ở giai đoạn suy hô hấp khi người bệnh thiếu oxy trong máu. Thở máy không xâm nhập có thể được chỉ định trong trường hợp suy hô hấp nặng, mệt cơ hô hấp
Bên cạnh đó, phối hợp điều trị cùng phục hồi chức năng hô hấp nhằm giúp giải phóng sự tắc nghẽn phế quản bởi dịch tiết khi có các đợt cấp và phục hồi chức năng phổi…
Cho đến nay chưa có bất kỳ phương pháp nào có thể điều trị khỏi hoàn toàn COPD. Tuy nhiên, nếu người bệnh đến khám sớm, tuân thủ nghiêm ngặt chỉ dẫn của bác sĩ bệnh có thể được kiểm soát và giảm số đợt cấp cần nhập viện.”
COPD là bệnh thường gặp, có thể dự phòng được bằng cách: Không hút thuốc lá, tránh khói bụi, môi trường ô nhiễm; Giữ ấm cơ thể vào mùa lạnh; Rèn luyện sức khỏe, tập các bài thể dục phù hợp với thể trạng, đặc biệt là các bài tập thở đúng cách, tốt cho hệ hô hấp; Tiêm phòng cúm và phế cầu ngăn ngừa đợt cấp; Đi khám sức khỏe định kỳ, trường hợp có dấu hiệu của bệnh cần đi khám ngay để được chẩn đoán, điều trị kịp thời.
Người bệnh COPD cần thăm khám định kì, sử dụng thuốc điều trị tại nhà theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.
Người bệnh COPD nên duy trì luyện tập thể dục ở mức độ trung bình từ 30-60 phút/ngày, tùy theo khả năng. Với bệnh nhân nặng có thể giảm thời gian luyện tập hoặc thở hoành, thở chúm môi, ho có kiểm soát.
Ngoài việc luyện tập, người bệnh COPD cần có chế độ dinh dưỡng lành mạnh, ăn đồ loãng, nóng, thức ăn mềm dễ hấp thu. Chế độ ăn cần đủ chất dinh dưỡng và bổ sung thêm nước hoa quả, trái cây, rau xanh.
Khi bệnh tái phát hoặc diễn biến nặng thì lập tức đến cơ y tế khám và điều trị.
Mạc Thảo