KHÁNG THUỐC – MỐI ĐE DỌA THÁCH THỨC HIỆU QUẢ ĐIỀU TRỊ BỆNH

Hôm nay 02:51

Kháng thuốc kéo dài thời gian điều trị, tăng chi phí y tế và trực tiếp đe dọa sức khỏe, tính mạng người bệnh khi những bệnh nhiễm trùng thông thường trở nên khó kiểm soát. Nâng cao ý thức sử dụng thuốc hợp lý, đặc biệt là tuân thủ sử dụng kháng sinh theo hướng dẫn của bác sĩ là hành động thiết thực để ngăn chặn, phòng ngừa tình trạng kháng thuốc. Tuần lễ truyền thông về phòng, chống kháng thuốc năm 2025 do Tổ chức Y tế thế giới (WHO) phát động thông điệp “Hành động ngay: Bảo vệ hiện tại – Bảo đảm tương lai” (Act Now: Protect Our Present – Secure Our Future).

Cảnh báo mối đe dọa của kháng thuốc

Kháng thuốc kháng sinh xảy ra khi các vi sinh vật (vi khuẩn, virus, nấm hoặc ký sinh trùng) có khả năng tạo ra cách chống lại thuốc kháng sinh làm cho loại thuốc này không thể tiêu diệt hoặc làm giảm sự phát triển của chúng. WHO cảnh báo rằng nếu không hành động ngay, đến năm 2050, kháng thuốc có thể gây ra tới 10 triệu ca tử vong mỗi năm – con số lớn hơn cả ung thư hiện nay.

Bệnh nhân có vi khuẩn đa kháng thuốc điều trị tại Khoa hồi sức tích cực chống độc, Bệnh viện Bãi Cháy

Khoa Hô hấp – Bệnh viện Bãi Cháy mỗi tháng tiếp nhận điều trị khoảng 150 bệnh nhân có bệnh lý về đường hô hấp như viêm phế quản, viêm phổi, hen phế quản bội nhiễm, nhiễm trùng đường hô hấp… Trong đó có đến 80% số bệnh nhân phải điều trị bằng thuốc kháng sinh.

Bác sĩ CKI Phạm Thị Út Trang – Khoa Hô hấp, Bệnh viện Bãi Cháy cho biết hậu quả do kháng thuốc gây ra rất nặng nề: “Kháng thuốc làm cho các lần điều trị sau trở nên kém hiệu quả hoặc không hiệu quả, kéo dài thời gian nằm viện, tốn kém chi phí điều trị và nguy cơ tử vong cho bệnh nhân. Điều tồi tệ nhất khi bệnh nhân bị vi khuẩn đa kháng thuốc xâm nhập dẫn đến việc điều trị thuốc kháng sinh không còn tác dụng, nguy cơ tử vong cao vì suy đa tạng, suy hô hấp, nhiễm trùng huyết…”

Khoa Hồi sức tích cực và chống độc, Bệnh viện Bãi Cháy thường xuyên tiếp nhận điều trị bệnh nhân nặng, nguy kịch từ các bệnh viện tuyến trên và tuyến dưới. Bác sĩ Nguyễn Thế Hưng – Trưởng Khoa Hồi sức tích cực và chống độc, Bệnh viện Bãi Cháy cho biết: “Hiện nay, bệnh nhân có vi khuẩn kháng thuốc có xu hướng gia tăng, các chủng vi khuẩn kháng kháng sinh phổ biến hơn. Vi khuẩn đa kháng thường xuất hiện trên các bệnh nhân nằm thở máy kéo dài, có bệnh lý nền như đái tháo đường, mất máu, nằm lâu một chỗ có loét tì đè, nhiễm khuẩn ngoài da, mô mềm…Do đó đa phần bệnh nhân đều có nguy cơ nhiễm khuẩn bệnh viện rất cao, một số bệnh nhân từ tuyến khác chuyển tới kháng tất cả các loại kháng sinh khiến việc điều trị khó khăn, tăng nguy cơ tử vong. Bệnh nhân càng cần nhiều can thiệp y tế càng có nguy cơ nhiễm khuẩn. Vì vậy, quá trình điều trị cần đội ngũ y tế chăm sóc chuyên sâu từ hút đờm, vệ sinh canuyn mở khí quản, catheter tĩnh mạch….”

Nguyên nhân dẫn đến kháng kháng sinh

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng kháng kháng sinh cũng rất đa dạng. Kháng sinh chỉ có hiệu quả khi điều trị bệnh do vi khuẩn, hoàn toàn không giúp chữa các bệnh do virus như cảm cúm, cảm lạnh hay viêm họng thông thường. Tuy nhiên khi có dấu hiệu sốt, ho, cảm… người dân thường có thói quen ra hiệu thuốc và đa số thuốc mua về đều có thuốc kháng sinh. Việc sử dụng thuốc kháng sinh không qua thăm khám, kê đơn của bác sĩ chuyên khoa, không uống đúng chỉ định, liều lượng và tự ý chuyển loại thuốc,… làm cho vi khuẩn không bị tiêu diệt hoặc ngăn chặn dẫn đến điều trị thuốc kháng sinh không còn tác dụng. Bên cạnh đó, thói quen dùng lại đơn thuốc cũ, dùng thuốc thừa hoặc chia sẻ thuốc cho người khác…có thể khiến tình trạng kháng thuốc gia tăng nhanh chóng trong cộng đồng.

Người dân khi có biểu hiện sốt không nên tự ý mua thuốc kháng sinh sử dụng mà cần đến cơ sở y tế để thăm khám, xác định tình trạng bệnh do vi rút, vi khuẩn, rối loạn chuyển hóa, bệnh lý cận ung thư…để có chỉ định dùng thuốc thích hợp

Về kê đơn thuốc kháng sinh, BSCKI Phạm Thị Út Trang – Bệnh viện Bãi Cháy cho biết: “Dựa trên thăm khám lâm sàng và các xét nghiệm cận lâm sàng kết luận chẩn đoán bệnh liên quan đến nhiễm khuẩn, bác sĩ sẽ lựa chọn kháng sinh phổ rộng có tác dụng với từng loại vi khuẩn trong định khu các nhiễm khuẩn. Sau 3 ngày có kết quả kháng sinh đồ, các bác sĩ sẽ kê đơn thuốc điều trị theo kháng sinh đồ. Trên cơ sở đó, bác sĩ có thể chọn đúng thuốc trị đúng bệnh, hạn chế tình trạng kháng thuốc kháng sinh, giúp việc điều trị bệnh có hiệu quả và rút ngắn thời gian, chi phí điều trị bệnh cho người bệnh.

Những bệnh lý như viêm phổi do vi khuẩn, viêm amidan mủ, viêm đường tiết niệu hay nhiễm trùng da nặng có thể cần sử dụng kháng sinh. Ngược lại, những tình trạng rất phổ biến như cảm cúm, sổ mũi, ho do thời tiết, viêm họng do virus hay tiêu chảy cấp do virus đều không cần dùng kháng sinh. Điều quan trọng là người dân không tự ý sử dụng thuốc kháng sinh điều trị tại nhà khi chưa được khám hoặc tư vấn, kê đơn bác sĩ.”

Để phòng ngừa kháng thuốc kháng sinh, bác sĩ Bệnh viện Bãi Cháy khuyến cáo:

Không tự ý ra quầy mua thuốc hoặc xin kê đơn thuốc để mua mà không đi khám.

Khi được kê đơn thuốc thì người bệnh phải tuân thủ uống thuốc đủ liều lượng và thời gian theo chỉ định của bác sĩ; khi thấy bệnh khỏi triệu chứng cũng không được ngừng thuốc quá sớm hoặc tự ý mua thêm thuốc uống khi có dấu hiệu bất thường.

Trường hợp đang uống thuốc điều trị bệnh mà người bệnh dấu hiệu bất thường thì cần phải tái khám để bác sĩ điều chỉnh thuốc, tuyệt đối không tự ra quầy thuốc mua các loại thuốc khác về sử dụng.

Trong bối cảnh kháng thuốc ngày càng gia tăng, sự hợp tác giữa người bệnh và nhân viên y tế đóng vai trò quyết định. Bệnh viện Bãi Cháy tiếp tục đẩy mạnh kiểm soát nhiễm khuẩn, sử dụng kháng sinh hợp lý và tuyên truyền rộng rãi để nâng cao nhận thức cộng đồng. Hưởng ứng Tuần lễ Nhận thức về Kháng thuốc năm 2025 với thông điệp “Hành động ngay: Bảo vệ hiện tại – Bảo đảm tương lai”, Bệnh viện Bãi Cháy kêu gọi người dân hãy tuân thủ nguyên tắc điều trị kháng sinh, không lạm dụng và tự ý sự dụng thuốc kháng sinh, chủ động thăm khám tại cơ sở y tế chuyên khoa và sử dụng thuốc theo đúng chỉ định, liều lượng đơn kê của bác sĩ.

Mạc Thảo